|
|
|
Marinetti en het Italiaans Futurisme
Het Italiaans Futurisme Het gebeurt niet vaak dat het begin van een literaire en kunstzinnige periode zo nauwkeurig te bepalen is als in het geval van het Italiaans Futurisme. Op 20 februari 1909 publiceert het Frans tijdschrift Le Figaro het eerste manifest van de beweging getiteld Oprichting en Manifest van het Futurisme, geschreven door de Italiaanse schrijver Marinetti. Aangezien Het Italiaans Futurisme de eerste stroming is binnen de Historische Avantgarde, is dit manifest ook te beschouwen als startpunt voor de gehele periode. In 'Oprichting en Manifest van het Futurisme' worden de belangrijkste programmapunten van het Futurisme op provocerende wijze duidelijk gemaakt: het afrekenen met de oude literaire tradities en de introductie van snelheid, strijd en techniek in de kunst. In 1909 verschijnt ook het manifest: Laten we het maanlicht doden, waarin de futuristische standpunten verder uitgelegd worden. Marinetti roept hierin zijn 'broeders futuristen' op tot een oorlog tegen 'alle doden die ons de weg versperren'. De verwoestende tocht die zij vervolgens maken, leidt langs de steden Jicht en Verlamming. De namen en beschrijvingen van deze 'steden' maken duidelijk dat deze oorlog gericht is tegen de zo door Marinetti verafschuwde literaire en intellectuele tradities, musea, bibliotheken en academies. Dit komt terug in de titel van het manifest. Het 'maanlicht' dat 'gedood' moet worden verwijst naar de romantische traditie en met name naar de Symbolisten die Marinetti de 'laatste minnaars van het maanlicht' noemt. Het Futuristische programma bevat ook het omstreden punt dat 'oorlog de enige hygiëne van de wereld is'. Marinetti en zijn aanhangers waren niet alleen in hun geschriften strijdvaardig: hun optreden was agressief en intimiderend en toen in 1914 de Eerste Wereldoorlog uitbrak werd deze enthousiast door hen begroet. Vele futuristen, onder wie Marinetti, traden vrijwillig in dienst. Marinetti bepaalde zowel de inhoud als de stijl van het Futurisme. Het is dan ook niet verwonderlijk dat sommige kunstenaars hiertegen in opstand kwamen en een ander futurisme wilden dan wat zij het 'marinettisme' noemden. Deze pogingen hebben echter gefaald, het Italiaans Futurisme is sterk met Marinetti verbonden gebleven en helaas dus ook met zijn (en die van een aantal anderen) politieke keuze voor het fascisme. Filippo Tomasso Marinetti (1876-1944) Marinetti is de oprichter en voorman van het Italiaans futurisme. Hij groeide op in Alexandrië (Egypte) en Parijs, maar gaat daarna in Italië wonen, het land waar zijn beide ouders vandaan kwamen. Vanaf Oprichting en Manifest van het Futurisme dat in 1909 gepubliceerd wordt, schrijft hij talloze manifesten die een compleet futuristisch programma presenteren. Dit programma beschrijft nieuwe artistieke en literaire vormen als 'parole in liberta' ('woorden in vrijheid' zonder bijvoorbeeld syntactische regels). Deze vormen sluiten volgens Marinetti aan bij de nieuwe maatschappij, die gekenmerkt wordt door dynamiek en machines.Na de eerste wereldoorlog werd Marinetti een fervent aanhanger van het fascisme. Deze politieke keuzen maakten Marinetti nog controversiëler dan hij op grond van zijn ideeën en optreden al was. Marinetti schreef zelf ook gedichten, maar deze werden zelfs door zijn medeavant-gardisten niet echt gewaardeerd. Marinetti verwierf met zijn manifesten veel steun en aanhang. Zijn invloed beperkt zich niet tot de literatuur: Marinetti opperde ook ideeën over vele andere vakgebieden als beeldende kunst, film en fotografie. Deze manifesten schreef hij in samenwerking met andere kunstenaars. Marinetti's manifesten hebben (in vertaling) ook een grote rol gespeeld bij de oprichting van het Russisch Futurisme. Bronnen F. Marinetti: Laten we het maanlicht doden overgenomen uit F.Drijkoningen e.a. :Historische Avantgarde- programmatische teksten van het Italiaans Futurisme Het Russisch Futurisme Dada […], Huis aan de Drie Grachten, Amsterdam, Documenten 4, geen druk, 1982. |