|
|
|
Een klap in het gezicht van de publieke smaak [1]-
De Historische Avant-garde
De Historische Avant-garde is een verzamelnaam voor een aantal bewegingen tussen 1910 en 1940. Deze periode wordt nogal eens onderbelicht. In het Engelse taalgebied wordt de historische avant-garde zelfs geheel bij het modernisme ondergebracht. Dit is niet geheel terecht, in tegenstelling to de modernisten wilde men tijdens de Historische Avantgarde radicaal en luidruchtig breken met alle tradities. Ook was er veel politiek engagement. De bewegingen hadden een gemeenschappelijk doel: het maken van een nieuw soort kunst die aansloot bij de nieuwe, veranderde wereld. Zij wilden breken met de oude artistieke conventies en de kunst weer terugbrengen bij het volk. Ook het onderscheid tussen literatuur en beeldende kunst moest volgens hen opgeheven worden. De Historische Avant-garde had een internationaal karakter; avant-gardistische kunstenaars hadden veel contacten met elkaar en beïnvloedden op deze manier elkaars werk. Toch zijn er binnen de Historische Avant-garde verschillende stromingen aan te wijzen die aan een bepaald land gebonden waren. Zo waren er in Rusland en Italië futuristische bewegingen en was het surrealisme vooral een Franse aangelegenheid. Eigenlijk had alleen Dada een echt internationaal karakter. Ondanks de overeenkomsten tussen de bewegingen zijn er ook vele verschillen aan te wijzen. Het Futurisme waaraan o.a. Filippo Marinetti in Italië en Vladimir Majakovski in Rusland deelnamen, richtte zich vooral op taal, snelheid en techniek. Het Surrealisme, waarvan de Fransman André Breton de belangrijkste vertegenwoordiger was, wilde op heel andere manier met de tradities breken, namelijk door het onderbewuste, de droom en het toeval als thema's te gebruiken. Dada was de meest radicale beweging. De Dadaïsten verwierpen elk systeem en elke vorm van kunst. De paradox die dit opleverde, zij maakte immers zelf ook kunst, was een van de pijlers van de beweging. Zij wilden kunst zonder betekenis maken en waren gericht op vrijheid en destructie. Een belangrijke vertegenwoordiger van Dada was Tristan Tzara. In Nederland zijn er weinig avant-gardisten geweest. Eigenlijk valt alleen Theo van Doesburg binnen deze stroming. De Belg Paul van Ostaijen heeft wel Nederlandstalige avant-gardistische poëzie geschreven. Schrijvers en kunstenaars in de Historische Avant-garde reisden veel. Dit had twee redenen. Ten eerste waren er mede door het internationale karakter van de stroming vele contacten tussen kunstenaars uit verschillende landen. Ze zochten elkaar regelmatig op. Zo bezocht Marinetti Moskou en Parijs en woonde Paul van Ostaijen enige tijd in Berlijn. De tweede reden is minder poëtisch. Het politieke klimaat in Europa was erg ongunstig voor kunstenaars en intellectuelen. Zij vluchtten voor het geweld van de Eerste Wereldoorlog, kwamen in de problemen tijdens het opkomend fascisme/ nazisme, leden onder de censuur van in het communisme of werden verbannen. Dit leidde onder andere tot de oprichting van Dada in Zürich. Zwitserland was politiek neutraal, maar bood wel onderdak aan de gevluchte schrijvers en intellectuelen. Dit gaf hen de mogelijkheid tot het oprichten van een radicale stroming. Bronnen voor alle teksten waar de links naar verwijzen:
- F.Drijkoningen e.a. :Historische Avantgarde- programmatische teksten van het Italiaans Futurisme Het Russisch Futurisme Dada […],1982,Huis aan de Drie Grachten, Amsterdam. [1] Deze titel is ontleent aan het gelijknamige eerste manifest van het Russische Futurisme. |