Focalisatie *

Focalisatie is te definiëren aan de hand van de vraag 'wie beleeft?' (Rimmon-Kenan, 1996: 73-74). * De verhouding tussen verteller en focalisator is afhankelijk van de narratieve situatie. In een auctoriale situatie is er een grote afstand tussen verteller en focalisator, omdat deze zich niet in dezelfde 'wereld' bevindt als de personages (Stanzel 1984: 4-5). Hier heeft de verteller dus een focalisator nodig om toegang te verlenen tot de fictionele wereld. In een personale narratieve situatie de verteller de belevingswereld weer van een 'hij' of 'zij'. Dit is duidelijk te zien in On the Birthday of a Stranger, waar de belevingen van de vreemdeling centraal staan. In een eerste-persoons situatie is er de kleinste afstand tussen verteller en focalisator, de verteller geeft zijn eigen belevingswereld weer. Er kan wel distantie ontstaan door de afstand in tijd tussen vertellen en beleven. Zo is het mogelijk dat de verteller met bijvoorbeeld morele distantie terugkijkt op zijn eerdere belevenissen.

Net als bij vertellers is er bij de focalisatie in hyperfictie weinig verschil met schriftelijke werken, hoewel er ook in dit geval nieuwe mogelijkheden ontstaan op basis van de eigenschappen van hypertekst. Zo is de hyperfictie In the Changing room van Jackie Craven is in zijn geheel gebaseerd op de wisseling tussen focalisatoren. Er zijn acht personages. De lezer kan het verhaal van elk van de personages volgen door de 'next'-link te gebruiken. In een aantal gevallen leidt deze mogelijkheid naar een ander personage, dit wordt met een afbeelding en een specifieke kleur aangegeven. Links binnen de tekst kunnen zowel naar het 'huidige' personage verwijzen als naar een van de anderen, dit wordt niet aangegeven.

Hyperficties die aangeven wanneer er een wisseling van verteller of focalisator plaatsvindt, lijken een illustratie te zijn van Bakhtins theorie van de voice-zones (Bakhtin, 1980: 216-217). Het discours van de verschillende sprekers en 'belevers' is in deze gevallen op structureel niveau van elkaar te scheiden, terwijl met links ook de verbanden aangegeven kunnen worden.