|
Links Links zijn het belangrijkste bestanddeel van een hypertekst. Met behulp van links kan een schrijver zijn tekst inbedden in een netwerk van zijn eigen teksten en teksten van anderen. Deze links zijn expliciete verwijzingen: als lezers er gebruik van maken, krijgen zij de tekst waarnaar verwezen wordt daadwerkelijk voor zich. Er zijn verschillende soorten links * :
Een belangrijk onderscheid is dat tussen interne en externe links. Een interne link verwijst naar een ander gedeelte binnen de hypertekst. Bij het www betekent dit een verwijzing binnen dezelfde 'site'. * Bij een externe link verlaat de lezer de site. In hyperficties wordt vooral gebruik gemaakt van interne links. Uitzonderingen hierop zijn The Unknown van William Gillespie (e.a.) en Local News van James Jones. Zo wordt binnen de The Unknown verteld dat deze een prijs gewonnen heeft. Op deze pagina wordt met een externe link verwezen naar de organisatie die de prijs uitreikt. In hyperficties van een schrijverscollectief worden in sommige gevallen de individuele bijdragen via externe links met elkaar verbonden.
Een ander onderscheid is die tussen enkelvoudige en wederkerige links . Bij een enkelvoudige link wordt de lezer simpelweg naar een andere pagina verwezen. Een wederkerige link is ook te vinden op de pagina waarnaar verwezen wordt, zodat de lezer met dezelfde link weer terug kan naar de oorspronkelijke pagina. Hoewel Joyce stelt dat dit onderscheid op het www betekenisloos is door de 'terug' functie van browsers, zou ik hem toch willen handhaven, omdat hij samenhangt met een derde onderscheid dat Joyce maakt, namelijk die tussen 'harde' en 'zachte' links
Harde links zijn aangebracht door de auteur, de zachte komen voort uit de wensen van de lezer. Het gebruik van de terugknop in de browser is naar mijn mening zo'n zachte link. Dit onderscheid is van belang omdat de schrijver links gebruikt om het gedrag van de lezer te sturen. Het kan hierbij veel uitmaken of de terugkeer naar de eerdere passage door de schrijver expliciet mogelijk gemaakt wordt. Met het aanklikken van een link kan de lezer een bepaald pad binnen het verhaal inslaan. Het gebruik van de terugknop in de browser maakt deze keuze ongedaan. Hiermee onttrekt de lezer zich aan de structuur van het werk, iets dat problemen kan opleveren voor de begrijpelijkheid van het werk. Sommige hyperficties houden rekening met deze gewoonte van de lezer en spelen daar soms zelfs mee. Zo zijn er een aantal momenten in On the Birthday of a Stranger van Michael Joyce waarbij vrij snel na het verschijnen van de pagina waar de link naar verwees, automatisch een andere pagina geladen wordt. Alleen met de terugfunctie is de oorspronkelijke pagina geheel te lezen. Deze pagina blijkt dan soms belangrijke narratieve informatie te bevatten.
Een vierde onderscheid is die tussen links naar een pagina en die naar een specifieke passage In hyperficties wordt meestal gebruikgemaakt van links naar pagina's. Het klikken op een woord brengt een gehele nieuwe pagina op het scherm, die weer nieuwe links aanbiedt. In The Color of Television van Stuart Moulthrop en Sean Cohen is echter gebruik gemaakt van een geavanceerd systeem van pagina-naar-passage links. De pagina's in deze hyperfictie zijn relatief lang en bevatten verschillende tekstfragmenten. Deze fragmenten zijn van verschillende verhalen, te onderscheiden op basis van hun kleur (het verhaal van Lorraine en Harry is bijvoorbeeld blauw, dat van Saul bruin). Het aanklikken van een link binnen zo'n passage zorgt voor het laden van een nieuwe pagina, maar brengt de lezer op een specifieke plaats binnen deze pagina. Soms is dit het vervolg van hetzelfde verhaal, soms begint er op die plek een nieuw verhaal, of 'valt' de lezer 'binnen' in een ander verhaal. Het vervolg van het verhaal is dan in een aantal gevallen op een andere plaats in de pagina te vinden. Als dit niet zo is kan een lezer, door te klikken op een link in een ander verhaal, alleen maar hopen nog eens het vervolg van het oorspronkelijke verhaal te lezen. De lezer wordt op deze manier gedwongen om in ieder geval ook een deel van de andere verhalen te lezen.
Tot slot is er een onderscheid dat vooral voor hyperfictie belangrijk is: die tussen 'praktische' en 'metaforische' links. Praktische links geven betrouwbare informatie over de plaats waarnaar ze verwijzen. De link 'openingstijden' op de site van een bibliotheek roept een scherm met de openingstijden op. Dit is de meest voorkomende soort link op het www. In hyperficties komt hiernaast nog een ander soort link voor, die ik bij gebrek aan een betere term 'metaforisch' zal noemen. Deze links geven geen praktische informatie over de bestemming ervan. Het verband tussen de teksten is niet, of alleen via associatie vast te stellen. Zo roept de link "for a stranger" in de hyperfictie *Water Always Writes in *Plural van Linda Carroli en Josephine Wilson een pagina op met de volgende tekst: There is one story I cannot exhaust./ The story of You. /I can never make you happy./ But what about them - can I make them happy? / [But what are the options?]. (you.html)Dan volgen de links "one", "two" en "three". Het verband tussen de link en de tekst is niet direct vast te stellen en ook de 'nieuwe' links geven weinig informatie. Dit moeten raden naar de bestemming van een link is een belangrijk onderdeel van het spel dat de schrijvers van sommige hyperficties met de lezer spelen.
|