Plot-vervolg

Nu het duidelijk is op welke manieren de eigenschappen van hypertekst kunnen bijdragen aan de structuur van het verhaal, is het misschien mogelijk opnieuw te kijken naar de samenhang in een hyperfictie. Plot was gedefinieerd als de onderliggende structuur van een verhaal, die ontstaat op basis van ordeningsprincipes. Hiermee is het mogelijk de samenhang te beschrijven tussen de onderdelen van de fictionele wereld. In schriftelijke verhalen worden meestal causale en temporele verbanden als ordeningsprincipe gebruikt. De ruimtelijke vorm en het postmodernisme maakten echter duidelijk dat beide niet noodzakelijk zijn om verbanden aan te brengen in de fictionele wereld. Chatman stelt dat een afwijkende structuur of zelfs een gebrek aan structuur niet per definitie problemen hoeft op te leveren voor de lezer:

Forster argues that "the king died and then the queen died" is only a story [...] because it adds causation. But the interesting thing is that our minds inveterately seek structure, and will provide it if necessary. (Chatman, 1978: 45)

De groepering in hyperfictie gebeurt met behulp van links. In plaats van "the king died and then the queen died" bevat hyperfictie een link tussen de tekst die de dood van de koning beschrijft en de tekst die de dood van de koningin beschrijft. Deze link kan chronologisch zijn of causale verbanden aanduiden, maar in veel gevallen bestaat de link uit een woord of frase, bijvoorbeeld de naam van de koningin in de tekst over de dood van de koning, zodat een mogelijk verband pas na het aanklikken van de link duidelijk wordt. Op deze manier wordt er een associatie gelegd tussen beide sterfgevallen, terwijl het precieze verband wordt overgelaten aan de interpretatie van de lezer. * De associatie vervult hier de functie van ordeningsprincipe. Dit is mogelijk door een eigenschap van het digitale medium:

The computer can not only represent associations on the screen; it can also grant these associations the same status as the linear-hierarchical order […]. (Bolter, 1991: 113)

Contrary to the goal in writing for print of herding all ideas into one document with one recommended reading sequence, writing in hypertext tends to explode the text. Related themes and motifs and mini-narratives go flying out from the center--or, perhaps, they simply stay out in their natural orbit, where they first formed in the writer's conception of the textual web, related to other nodes * but not held rigidly in place. (Shumate,1996: httmap2.html )

Als lezers een praktische link aanklikken, voldoet de opgeroepen tekst in veel gevallen min of meer aan de associaties die zij hebben met de inhoud van de link. Zo leidt de link "you stay at the house" in 24 Hours with Someone You Know ( breakfast.htm) naar een tekst die de mogelijke wereld beschrijft waarin 'jij' in het huis blijft, zoals de verwachting van de meeste lezers waarschijnlijk is. Metaforische links bemoeilijken de associatie; zij laten de lezer raden naar het verband tussen de fragmenten. Hierin lijkt de metaforische link op het stijlmiddel dat het in zijn naam draagt. Bij een metafoor worden twee termen met elkaar in verband gebracht door middel van een intermediair kenmerk (Bronzwaer, 1993: 172). In dit opzicht lijken alle links op metaforen. Praktische links geven echter een expliciet verband, waardoor zij eerder op vergelijkingen lijken. *

Het intermediair kenmerk waarmee bij een metafoor de relatie tussen termen gelegd wordt is impliciet, waardoor naar het verband tussen de termen alleen geraden kan worden. Dit is zeker het geval bij het streven naar een 'draadloze', willekeurige metafoor, zoals in het surrealisme en futurisme (Hellemans, 1996: 176). De metaforische links functioneren in bepaald opzichten als deze metaforen. De link die de functie van intermediair heeft, geeft geen of misleidende informatie over de basis waarop beide termen met elkaar vergeleken worden. De link verricht zijn taak, het leggen van een verband tussen twee teksten, maar geeft weinig aanwijzingen voor de interpretatie van de associatie ertussen.

Een vergelijking tussen hyperfictie en een schriftelijk werk dat associatie als thema heeft, verduidelijkt wellicht de functie van associatie als ordeningsprincipe in hyperfictie. In Castle of Crossed Destinies van Italo Calvino worden tarotkaarten gebruikt om verschillende verhalen te vertellen. De verschillende tarotkaarten brengen specifieke associaties met zich mee: de kaarten die door de personages in een bepaalde volgorde gelegd worden, vertellen een verhaal dat door de personages gebruikt wordt om hun eigen verhaal te vertellen. Deze kaarten zijn als afbeeldingen in het werk opgenomen. De eigenschappen van het schrift zorgen ervoor dat de kaarten alleen als illustratie aanwezig zijn en dus slechts op een metaforisch niveau toegang verlenen tot de verhalen. In een hypothetische hyperfictievariant van het werk zouden de kaarten als links gebruikt kunnen worden. Hiermee zouden de kaarten daadwerkelijk toegang geven tot de verhalen die ermee geassocieerd zijn.

Linkstructuur

Een plot in de klassieke zin, als de onderliggende structuur in de verbanden binnen de fictionele wereld is in een hyperfictie niet te bepalen, omdat deze verbanden mede gebaseerd zijn op de keuzen van de lezer. Bij de analyse van een schriftelijk werk speelt de perceptie van de lezer op de verbanden in het werk natuurlijk ook een rol. Het verschil is echter dat bij de laatste in ieder geval de gehele tekst bekend is en de volgorde van de tekst vastligt. Bij hyperfictie is dit niet het geval. De tekst is niet geheel bekend omdat het voor lezers vrijwel onmogelijk om te bepalen of zij alles gelezen hebben. * De volgorde is in een hyperfictie afhankelijk van de gekozen links. Desondanks wordt er wel degelijk gebruikgemaakt van een ordeningsprincipe: associatieve verbanden. Deze verbanden worden gelegd binnen het raamwerk van de , die hiermee het tweede ordeningsprincipe van het hyperfictie wordt. De links zijn namelijk, zoals eerder duidelijk werd, de basis van de associatieve verbanden.

Deze links zijn niet lukraak gekozen, maar geplaatst binnen de gekozen linkstructuur. Hoeveel invloed de keuze voor een linkstructuur kan hebben, is te zien aan de beschrijvingen van de verschillende linkstructuren. Zo zou het voor onze hypothetische hyperfictievariant van The Castle of Crossed Destinies veel uitmaken of er een montagestructuur wordt gebruikt of bijvoorbeeld een multi-lineaire structuur. In het laatste geval zijn er verschillende verhalen die met elkaar verbonden zijn door het gebruik van dezelfde tarotkaarten. Bij een montagestructuur staat het geheel aan kaarten centraal. Dit verschil kan veel invloed hebben op de associatieve verbanden in de fictionele wereld. De linkstructuur is echter geen noodzakelijk ordeningsprincipe, zoals de bespreking van de plot in The Unknown laat zien.